Wymogi formalne dotyczące sporządzania sprawozdania finansowego

Jednostki prowadzące księgi rachunkowe są zobowiązane - w świetle art. 45 ust. 1 ustawy o rachunkowości - do sporządzenia sprawozdania finansowego na dzień ich zamknięcia, tj. dzień bilansowy. Sporządzenie sprawozdania finansowego powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego (por. art. 52 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Wobec powyższego jednostki, których rok obrotowy jest zgodny z rokiem kalendarzowym, na sporządzenie sprawozdania finansowego za 2017 r. mają czas do końca marca 2018 r.

Zakres informacji wykazywanych w sprawozdaniach finansowych przez jednostki inne niż banki i zakłady ubezpieczeń oraz reasekuracji określają załączniki do ustawy o rachunkowości:

• załącznik nr 1 - dla jednostek innych niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji,
   
• załącznik nr 4 - dla jednostek mikro,
   
• załącznik nr 5 - dla jednostek małych,
   
• załącznik nr 6 - dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy.

Dlatego przed sporządzeniem sprawozdania finansowego za 2017 r. jednostka powinna ustalić, do jakiej kategorii jednostek w rozumieniu ustawy o rachunkowości chce i może należeć.

Sprawozdanie finansowe każdej jednostki składa się z:

1) bilansu,

2) rachunku zysków i strat,

3) informacji dodatkowej, obejmującej wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz dodatkowe informacje i objaśnienia.

Sprawozdania finansowe jednostek podlegających corocznemu badaniu przez biegłego rewidenta obejmują ponadto zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunek przepływów pieniężnych.

Co ważne, jednostki małe i mikro, także badane (np. spółka akcyjna) mogą sporządzać sprawozdanie finansowe w zakresie przewidzianym dla jednostek niebadanych. W świetle bowiem art. 48a ust. 3 i 4 oraz art. 48b ust. 4 i 5 ustawy o rachunkowości, zarówno jednostki mikro, jak i jednostki małe mogą nie sporządzać zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych.

Sprawozdanie finansowe można sporządzić z większą szczegółowością, jeżeli wynika to z potrzeb lub specyfiki jednostki (por. art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Decyzja o miejscu ujęcia tych informacji w poszczególnych elementach sprawozdania należy do kierownika jednostki.

Co do zasady sprawozdanie finansowe sporządza się w języku polskim i w walucie polskiej. Dane liczbowe w sprawozdaniu finansowym można wykazywać w zaokrągleniu do tysięcy złotych, jeżeli nie zniekształca to obrazu jednostki zawartego w sprawozdaniu finansowym oraz w sprawozdaniu z działalności (por. art. 45 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Do rocznego sprawozdania finansowego jednostki określone w art. 49 ust. 1 ustawy o rachunkowości, dołączają sprawozdanie z działalności jednostki, jeżeli obowiązek jego sporządzania wynika z ustawy lub odrębnych przepisów. Ponadto sprawozdanie z działalności sporządzają także grupy kapitałowe (art. 55 ust. 2a ww. ustawy).

Ustawa o rachunkowości przewiduje dla niektórych jednostek zwolnienie z obowiązku sporządzania sprawozdania z działalności. Na podstawie art. 49 ust. 4 ww. ustawy, sprawozdania tego mogą nie sporządzać jednostki spełniające definicję jednostek mikro, jeśli w informacji dodatkowej lub w informacji uzupełniającej do bilansu przedstawią informacje dotyczące nabycia udziałów (akcji) własnych. Możliwość niesporządzania sprawozdania z działalności mają również jednostki małe na podstawie art. 49 ust. 5 ww. ustawy, pod warunkiem że w informacji dodatkowej przedstawią informacje dotyczące nabycia udziałów własnych. W przypadku gdy jednostka spełniająca definicję jednostki małej lub jednostki mikro sporządzi sprawozdanie z działalności, może nie wykazywać w nim kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki oraz informacji dotyczących zagadnień pracowniczych i środowiska naturalnego (por. art. 49 ust. 6 ww. ustawy).

Warto dodać, iż ustawą z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 61) nałożono na niewielki krąg jednostek wymóg raportowania niefinansowego, zarówno w zakresie raportowania na poziomie jednostkowym (por. art. 49b ustawy o rachunkowości), jak i skonsolidowanym (por. art. 55 ust. 2b-2e ww. ustawy). Obowiązek takiej sprawozdawczości na poziomie jednostkowym dotyczy jednostek wymienionych w art. 3 ust. 1e pkt 1-6 ustawy o rachunkowości, będących spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną lub taką spółką jawną lub komandytową, której wszystkimi wspólnikami ponoszącymi nieograniczoną odpowiedzialność są spółki kapitałowe, spółki komandytowo-akcyjne lub spółki z innych państw o podobnej do tych spółek formie prawnej, pod warunkiem że w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok przekracza następujące wielkości:

1) 500 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty oraz

2) 85.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego lub 170.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy.

Jednostki zobowiązane do raportowania niefinansowego mają wybór formy tego raportowania, a mianowicie mogą zamieścić wymagane informacje - w ramach sprawozdania z działalności (jako oświadczenie na temat informacji niefinansowych i wówczas mają zastosowanie zasady jak przy sporządzaniu sprawozdania z działalności) albo mogą sporządzać odrębne sprawozdanie na temat informacji niefinansowych. W przypadku sporządzenia odrębnego sprawozdania na temat informacji niefinansowych jednostka ma obowiązek zamieszczenia w sprawozdaniu z działalności informacji o tym fakcie.

W każdym przypadku konieczne jest przy sprawozdawczości niefinansowej zamieszczenie co najmniej następującego zakresu informacji:

1) zwięzłego opisu modelu biznesowego jednostki,

2) kluczowych niefinansowych wskaźników efektywności związanych z działalnością jednostki,

3) opisu polityk stosowanych przez jednostkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, a także opis rezultatów stosowania tych polityk,

4) opisu procedur należytej staranności - jeżeli jednostka je stosuje w ramach powyższych polityk,

5) opisu istotnych ryzyk związanych z działalnością jednostki, mogących wywierać niekorzystny wpływ na zagadnienia społeczne, pracownicze, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka oraz przeciwdziałania korupcji, w tym ryzyk związanych z produktami jednostki lub jej relacjami z otoczeniem zewnętrznym, w tym z kontrahentami, a także opis zarządzania tymi ryzykami.

Przy raportowaniu niefinansowym jednostka zobligowana jest przedstawić informacje w zakresie, w jakim są one niezbędne dla oceny rozwoju, wyników i sytuacji jednostki oraz wpływu jej działalności na zagadnienia wymienione wyżej w pkt 3.