Korekta w związku z zapłatą gotówką ponad 15.000 zł

W 2017 r. podatnicy dokonujący zapłaty gotówką w ramach transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł są obowiązani korygować koszty podatkowe (lub ewentualnie zwiększać przychody w przypadku braku kosztów). Jak ujmować to w księdze podatkowej?

Na podstawie art. 22p ust. 1 ustawy o pdof podatnicy nie zaliczają do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej limit wynikający z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.), tj. 15.000 zł, została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego. Jeżeli płatność dotycząca jednorazowej transakcji przekraczającej 15.000 zł zostanie dokonana z pominięciem rachunku płatniczego już po zaliczeniu kosztu do kosztów uzyskania przychodów, wówczas w miesiącu, w którym płatność zostanie dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego, podatnik powinien o jej wartość zmniejszyć te koszty. W przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów w tym okresie - powinien zwiększyć w nim przychody podatkowe (art. 22p ust. 2 ustawy o pdof).

Trzeba podkreślić, że przywołane przepisy nie wyłączają z kosztów jedynie nadwyżki transakcji ponad kwotę 15.000 zł, lecz każdą płatność dokonaną z pominięciem rachunku płatniczego, jeżeli jest dokonywana w ramach transakcji o wartości przekraczającej 15.000 zł. Zatem jeśli wartość transakcji jest wyższa niż 15.000 zł, to jakakolwiek kwota przekazana gotówką nie może być kosztem podatkowym. Przy czym przez pojęcie "wartość transakcji" należy rozumieć wartość (cenę) uzgodnioną przez strony do zapłaty, czyli wartość brutto. Natomiast wyłączona z kosztów podatkowych powinna być taka część płatności, która zgodnie z przepisami podatkowymi może zostać uznana za koszt podatkowy (wartość netto, gdy VAT podlega odliczeniu). Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w odpowiedzi z dnia 25 października 2016 r. na pytanie naszego Wydawnictwa.

Przepisy art. 22p ustawy o pdof stosuje się do płatności dokonywanych wyłącznie między przedsiębiorcami po dniu 31 grudnia 2016 r. Nie dotyczą one:

• płatności dotyczących transakcji zawartych przed 1 stycznia 2017 r., jeżeli wartość transakcji nie przekraczała obowiązującego przed tym dniem limitu wynikającego z ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, tj. 15.000 euro, 
   
• płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów podatkowych przed 1 stycznia 2017 r.

W rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów z dniem 1 stycznia 2017 r. wprowadzono przepisy w zakresie ewidencji korekty wynikającej z art. 22p ustawy o pdof. Dowodem księgowym będącym podstawą zapisu, zgodnie z § 12 ust. 3 pkt 1c rozporządzenia, jest dokument zawierający co najmniej:

a) datę wystawienia oraz miesiąc, w którym dokonuje się zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenia przychodów,

b) wskazanie faktury, a jeżeli nie istniał obowiązek jej wystawienia - umowy albo innego dokumentu, stanowiących podstawę do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów związanych z płatnościami dotyczącymi transakcji określonych w art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej dokonanych bez pośrednictwa rachunku płatniczego,

c) wskazanie kwoty, o którą podatnik zmniejsza koszty lub zwiększa przychody,

d) podpis osoby sporządzającej dokument.

Konstrukcja przepisów ustawy o pdof oraz rozporządzenia wskazuje, że dowód ten sporządzić można na koniec miesiąca. Wtedy bowiem podatnik zna wartość kosztów tego miesiąca, na podstawie której może ustalić sposób ewidencji - zmniejszenie kosztów czy zwiększenie przychodów. Wydaje się, że dowód taki może zawierać wszystkie korekty dokonywane na podstawie art. 22p ustawy o pdof w danym miesiącu, o ile będzie zawierał wyszczególnienie faktur (umów czy innych dokumentów), do których się odnosi, oraz poszczególne kwoty korekt.

Jak wynika z § 12 ust. 4b rozporządzenia, zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów, o którym mowa w art. 22p ustawy o pdof, dokonuje się poprzez wpisanie kwoty zmniejszenia ze znakiem minus (-) lub kolorem czerwonym. Nie wynika to z przepisów, ale wydaje się oczywiste, że korektę kosztów należy wprowadzić do tych kolumn księgi, w których je uprzednio ujęto. Z kolei gdy wystąpi konieczność zwiększenia przychodów, to kwotę, o którą nie zostały pomniejszone koszty, należy wpisać w kolumnie 8 "Pozostałe przychody".