Zobowiązania długoterminowe

W bilansie zobowiązania długoterminowe wykazuje się w części B pasywów następująco:

Za zobowiązania długoterminowe uważa się te, które stają się wymagalne w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, tzn. na dzień bilansowy 31 grudnia 2016 r. będą to zobowiązania wymagające zapłaty po 31 grudnia 2017 r., czyli przewidziane do spłaty w 2018 r. i dalszych latach obrotowych. Zobowiązania wycenia się generalnie na dzień bilansowy w kwocie wymagającej zapłaty. Oznacza to, że stan zobowiązań na dzień bilansowy wykazuje się wraz z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli jednostka - jako nabywca - została nimi obciążona przez wierzyciela (na mocy art. 481 § 1 K.c.) lub zgodnie z umową i zasadą memoriału sama je naliczyła. Należy przy tym pamiętać, że zobowiązania finansowe, których uregulowanie zgodnie z umową następuje drogą wydania aktywów finansowych innych niż środki pieniężne lub wymiany instrumentu finansowego z inną jednostką wycenia się w skorygowanej cenie nabycia (por. art. 28 ust. 1 pkt 8a ustawy o rachunkowości oraz przepis rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych), czyli z uwzględnieniem odsetek i dyskonta. W zobowiązaniach nie mogą figurować zobowiązania przedawnione lub umorzone w porozumieniu z kontrahentem. Wymagają one uprzedniego odpisania, zależnie od rodzaju tego zobowiązania na konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne" lub 75-0 "Przychody finansowe". W przypadku gdy część kredytu lub pożyczki umarzana jest pod warunkiem jej przeznaczenia na budowę lub zakup środka trwałego bądź prac rozwojowych, to tę część umorzoną przenosi się na konto 84 "Rozliczenia międzyokresowe przychodów". Zobowiązania wyrażone w walucie obcej, przelicza się na dzień bilansowy na walutę polską (por. art. 30 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości), stosując kurs średni, ogłoszony na ten dzień dla danej waluty obcej przez NBP.

W pozycji B.II.1 wykazuje się ogół długoterminowych zobowiązań wobec jednostek powiązanych, czyli jednostek wchodzących w skład danej grupy kapitałowej (tj. jednostki dominującej wraz z jednostkami zależnymi). Są to zarówno zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek, emisji dłużnych papierów wartościowych, innych zobowiązań finansowych, jak i zobowiązania wekslowe oraz inne zobowiązania niefinansowe z wyłączeniem zobowiązań z tytułu dostaw i usług.

W pozycji B.II.2 należy wykazać ogół długoterminowych zobowiązań wobec pozostałych jednostek, w których posiada zaangażowanie w kapitale. Są to zobowiązania z tytułu kredytów i pożyczek, emisji dłużnych papierów wartościowych, innych zobowiązań finansowych, zobowiązań wekslowych oraz innych zobowiązań niefinansowych z wyłączeniem zobowiązań z tytułu dostaw i usług.

W pozycji B.II.3 lit. a) wykazuje się kredyty i pożyczki zaciągnięte przez jednostkę, bez względu na ich przeznaczenie - zarówno na sfinansowanie nabycia i budowy środków trwałych oraz innych składników majątku trwałego, jak i aktywów obrotowych, wyrażone w walucie polskiej, jak i walutach obcych. Jeżeli zgodnie z umową otrzymane środki z tytułu zaciągniętego kredytu (pożyczki) są mniejsze od kwoty kredytu (pożyczki) przyznanego, jaka podlegać będzie spłacie, różnicę w postaci potrąconych odsetek pobranych z góry przez bank, zalicza się do aktywów i wykazuje w bilansie jako inne długoterminowe rozliczenia międzyokresowe czynne - w pozycji A.V.2 aktywów. Natomiast zobowiązanie z tytułu kredytu wykazuje się w pasywach bilansu w pozycji B.II.3 lit. a) "Kredyty i pożyczki wobec pozostałych jednostek" w pełnej kwocie, która podlega spłacie. Jeżeli okres spłaty przypada w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, to stan kredytu ustalany na dzień bilansowy wykazuje się w pasywach bilansu jako zobowiązanie krótkoterminowe w pozycji B.III.3 lit. a) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek - kredyty i pożyczki". W przypadku gdy odsetki są naliczane - zgodnie z umową - po przekazaniu środków z rachunku kredytu na rachunek bieżący i zarazem po wykorzystaniu kredytu, zarachowuje się je w kwocie wymagającej zapłaty na zwiększenie kredytu i równocześnie zalicza do kosztów budowy środków trwałych (Wn konto 08) lub kosztów finansowych (Wn konto 75-1). Jeżeli jednostka przyjmie zasadę, że naliczone, lecz niewymagające jeszcze zapłaty odsetki ujmuje w księgach na oddzielnym koncie 13-4 "Kredyty bankowe", to w bilansie wykazuje je łącznie z kredytem stanowiącym zobowiązanie.

W pozycji B.II.3 lit. b) wykazuje się zobowiązania długoterminowe wynikające z rozrachunków (na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki") z tytułu wyemitowanych przez jednostkę obligacji i innych niż akcje długoterminowe dłużnych papierów wartościowych (np. listów zastawnych, certyfikatów inwestycyjnych) oraz instrumentów kapitałowych (np. prawa do akcji, warrantów subskrypcyjnych). Dłużne papiery wartościowe wycenia się według rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych w skorygowanej cenie nabycia. Natomiast instrumenty kapitałowe takie jak prawa do akcji i warranty subskrypcyjne w kwocie wymaganej zapłaty. Są one bowiem wyłączone z rozporządzania w sprawie instrumentów finansowych. Jeśli dłużne papiery wartościowe (np. obligacje) są sprzedawane w wartości nominalnej, a w momencie ich wykupu lub częściej zostaną zadeklarowane od nich odsetki, kwotę odsetek przypadających do zapłaty do dnia bilansowego kapitalizuje się, zwiększając zobowiązanie z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych.

W pozycji B.II.3 lit. c) pasywów wykazuje się zobowiązania finansowe z innych tytułów niż wymienione w poprzednich pozycjach, których termin zapłaty przypada w okresie dłuższym niż 12 miesięcy od dnia bilansowego, tj. niestanowiące zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek zaciągniętych przez jednostkę oraz z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych, lecz wynikające z innych dokonywanych przez jednostkę operacji finansowych. Są to np. zobowiązania z tytułu instrumentów pochodnych oraz zobowiązania finansowe z tytułu leasingu. W świetle ustawy o rachunkowości wycenia się je w kwocie wymagającej zapłaty lub w skorygowanej cenie nabycia (art. 28 ust. 1 pkt 8 i 8a ustawy o rachunkowości). Jednostki stosujące rozporządzenie w sprawie instrumentów finansowych wyceniają zobowiązania finansowe w skorygowanej cenie nabycia.

W pozycji B.II.3 lit. d) pasywów wykazuje się zobowiązania wynikające z wystawionych weksli własnych o terminie spłaty dłuższym niż rok - według ich wartości nominalnej. Różnicę (dyskonto) między sumą wekslową (kwotą, na którą wystawiono weksel) a niższą od niej kwotą zobowiązania, którego zaspokojeniu dany weksel służy, zalicza się w momencie wystawienia weksla do kosztów finansowych.

W pozycji tej wykazuje się zobowiązania niekwalifikujące się do wykazania w poprzednich pozycjach, a mianowicie zobowiązania ustalone na dzień bilansowy z tytułów cywilnoprawnych i publicznoprawnych, bez względu na przyczynę ich powstania (z wyjątkiem pokrywanych ze środków funduszy specjalnych), których termin płatności jest dłuższy niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. W pozycji tej wykazuje się m.in. zobowiązania objęte układem o restrukturyzacji, w myśl którego nastąpiło rozłożenie zapłaty tej części zobowiązań na wiele lat (w części płatnej, po roku od dnia bilansowego i później), zobowiązania z tytułu zakupu na raty środków trwałych, inwestycji w nieruchomości i prawa, wartości niematerialnych i prawnych, aktywów finansowych w części, w której raty są płatne w 2018 r. lub później. Wartość tych zobowiązań wykazuje się w bilansie w kwocie wymagającej zapłaty.