Sposób ustalenia wyniku finansowego

Wynik finansowy ustala się na dzień bilansowy na koncie 86 "Wynik finansowy". Polega to na przeksięgowaniu na konto 86 wszystkich sald kont wynikowych (tj. kont przychodów i kosztów, a w jednostkach będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych także podatek dochodowy bieżący i odroczony).

Przed ustaleniem wyniku

Zanim konta wynikowe zostaną zamknięte i odpowiednio przeksięgowane, należy upewnić się, że:

• zostały na nich ujęte wszystkie operacje dotyczące danego roku obrotowego zgodnie z zasadą memoriału oraz współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów,
   
• dokonano odpowiedniej wyceny aktywów i pasywów, a także rozliczenia i ujęcia w księgach rachunkowych różnic inwentaryzacyjnych,
   
• uzgodniono obroty i salda kont księgi głównej (syntetyka) z zestawieniem obrotów i sald.

Zapisy związane z zamknięciem kont wynikowych dotyczących działalności operacyjnej zależeć będą od sposobu prowadzenia ewidencji kosztów oraz wariantu rachunku zysków i strat przyjętego przez jednostkę. Wyboru wariantu rachunku zysków i strat dokonuje jednostka w przypadku, gdy prowadzi ewidencję kosztów na kontach zespołu 4 (według rodzajów) oraz równocześnie na kontach zespołu 5 (według miejsc powstawania kosztów). Decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki i zamieszcza odpowiedni zapis w dokumentacji opisującej przyjęte zasady (politykę) rachunkowości. Wyboru wariantu rachunku zysków i strat nie mają jednostki prowadzące ewidencję kosztów tylko na kontach zespołu 4 - sporządzają one porównawczy rachunek zysków i strat - oraz jednostki ujmujące koszty wyłącznie na kontach zespołu 5 - sporządzają one kalkulacyjny rachunek zysków i strat.

Podatek dochodowy

Podatek dochodowy obciąża wynik finansowy wyłącznie podatników podatku dochodowego od osób prawnych. Jak stanowi art. 37 ust. 8 ustawy o rachunkowości, wpływający na wynik finansowy podatek dochodowy za dany okres sprawozdawczy obejmuje część bieżącą i część odroczoną.

Podatek bieżący to kwota wynikająca z zeznania rocznego (CIT-8), zmniejszona lub zwiększona o korekty podatku dochodowego za lata ubiegłe, a także uwzględniająca np. zryczałtowany podatek dochodowy od dywidendy, jeśli został pobrany przez spółkę wypłacającą dywidendę, oraz podatek dochodowy należny od udziału w zysku spółki osobowej, której wspólnikiem jest jednostka.

Z kolei podatek odroczony to aktywa lub rezerwy z tytułu podatku dochodowego ustalane na zasadach wskazanych w art. 37 ustawy o rachunkowości.

Gdzie wykazuje się wynik finansowy?

Wynik finansowy ustalony na koncie 86 na dzień bilansowy odzwierciedla kwotę zysku (straty) netto wykazanej w rachunku zysków i strat w wersji według wzoru zawartego w załączniku nr 1 ustawy o rachunkowości obowiązującego do końca 2015 r. w pozycji R (wariant kalkulacyjny) lub N (wariant porównawczy). We wzorze załącznika nr 1 obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. będą to pozycje odpowiednio O lub L. Kwota wykazywana w tej pozycji stanowi różnicę między zyskiem (stratą) brutto pomniejszonym o podatek dochodowy oraz pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku czy też zwiększenia straty.

Przy czym w przedsiębiorstwach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz w spółkach cywilnych, jawnych, partnerskich i komandytowych zysk (strata) brutto jest jednocześnie zyskiem (stratą) netto. Te jednostki nie są podatnikami podatku dochodowego (podatnikami tego podatku są osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą lub wspólnicy).

Wynik finansowy podlega także wykazaniu w bilansie w pasywach, w pozycji A.VIII "Zysk (strata) netto" - według wzoru zawartego w załączniku nr 1 ustawy o rachunkowości obowiązującego do końca 2015 r. We wzorze z załącznika 1 do ustawy obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. będzie to pozycja A.VI.

Warto podkreślić, że nowy załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2016 r. Jednak dopuszcza się przyjęcie tego wzoru już przy sporządzaniu sprawozdania finansowego za 2015 r., jeśli jednostka podejmie taką decyzję.

Zdarzenia po dacie bilansu a wynik finansowy

Kwota zysku lub straty netto wykazana w rocznym sprawozdaniu finansowym i na koncie 86 jest wynikiem ostatecznym. Po zatwierdzeniu tego sprawozdania przez właściwy organ, wynik finansowy w następnym roku obrotowym może podlegać podziałowi (zysk netto) lub pokryciu (strata netto).

Jeżeli jednak po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego, a przed jego zatwierdzeniem, jednostka otrzyma informacje o zdarzeniach, które mają istotny wpływ na to sprawozdanie finansowe lub powodujących, że założenie kontynuowania działalności przez jednostkę nie jest uzasadnione, powinna ona odpowiednio zmienić to sprawozdanie finansowe, dokonując jednocześnie stosownych zapisów w księgach rachunkowych roku obrotowego, którego sprawozdanie dotyczy. Ponadto jednostka ma obowiązek powiadomić o tych zdarzeniach biegłego rewidenta, który sprawozdanie to bada lub zbadał (art. 54 ust. 1 ustawy o rachunkowości).