Umowy i istotne transakcje zawarte przez jednostkę oraz niektóre zagadnienia osobowe

Według załącznika nr 1 ustęp 5 dodatkowych informacji i objaśnień obejmuje:

1) informacje o charakterze i celu gospodarczym zawartych przez jednostkę umów nieuwzględnionych w bilansie w zakresie niezbędnym do oceny ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki

W tym punkcie dodatkowych informacji i objaśnień przedstawia się informacje o umowach, którymi jednostka dysponuje, a które nie spełniają ustawowych kryteriów uznawania ich za składnik majątku lub zobowiązań, a w konsekwencji do ujęcia w księgach rachunkowych i wykazania ich w bilansie. Informuje się zarówno o ryzyku związanym z takimi umowami, jak i o korzyściach wynikających z tych umów. Mogą to być przykładowo:

• umowy sprzedaży wierzytelności, jeżeli istnieje obowiązek ich odkupu, w sytuacji gdy okażą się one nieściągalne,
• umowy konsygnacyjne,
• umowy polegające na zleceniu wyspecjalizowanym jednostkom zewnętrznym usług niezbędnych do funkcjonowania jednostki, np. ochrony mienia, sprzątania, doradztwa prawnego, księgowych,
• umowy sprzedaży np. towarów z obowiązkiem ich odkupu, jeżeli nie znajdą nabywcy.

Zwracamy uwagę, iż w tej pozycji nie ma potrzeby przedstawiania informacji o umowach, które zostaną opisane we wcześniejszych pozycjach, takich jak umowy najmu, dzierżawy, leasingu operacyjnego, umowy zabezpieczone na majątku jednostki, umowy komisu lub umowy, na podstawie których jednostka udziela gwarancji i poręczeń.

2) informacje o transakcjach (wraz z ich kwotami) zawartych przez jednostkę na innych warunkach niż rynkowe ze stronami powiązanymi, przez które rozumie się podmioty powiązane zdefiniowane w międzynarodowych standardach rachunkowości przyjętych zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości, wraz z informacjami określającymi charakter związku ze stronami powiązanymi oraz innymi informacjami dotyczącymi transakcji niezbędnymi dla zrozumienia ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki. Informacje dotyczące poszczególnych transakcji mogą być zgrupowane według ich rodzaju, z wyjątkiem przypadku, gdy informacje na temat poszczególnych transakcji są niezbędne dla oceny ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki

W tej części dodatkowych informacji i objaśnień prezentuje się informacje o transakcjach (wraz z ich kwotami) zawartych na innych warunkach niż rynkowe ze stronami powiązanymi, wraz z informacjami określającymi charakter związku ze stronami powiązanymi oraz innymi informacjami dotyczącymi transakcji niezbędnymi dla zrozumienia ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki. Informacje dotyczące poszczególnych transakcji mogą być zgrupowane według ich rodzaju, z wyjątkiem przypadku, gdy informacje na temat poszczególnych transakcji są niezbędne dla oceny ich wpływu na sytuację majątkową, finansową i wynik finansowy jednostki.

Należy podkreślić, iż użyte w informacji dodatkowej pojęcie stron powiązanych nie jest tożsame z pojęciem jednostek powiązanych w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 43 ustawy o rachunkowości. Dla potrzeb prezentacji w ustępie 5 pkt 2 dodatkowych informacji i objaśnień, przez strony powiązane rozumie się podmioty powiązane zdefiniowane w Międzynarodowych Standardach Rachunkowości. Jak wskazano w MSR 24 "Ujawnianie informacji na temat podmiotów powiązanych", podmiot powiązany jest osobą lub jednostką związaną z jednostką, która sporządza sprawozdanie finansowe. Definicje osoby związanej z jednostką sporządzającą sprawozdanie finansowe oraz jednostki związanej z tą jednostką zawarte w paragrafie 9 MSR 24 przedstawia poniższa tabela.

Informacje zawarte w tej pozycji można zaprezentować w sposób opisowy.

3) informacje o przeciętnym w roku obrotowym zatrudnieniu, z podziałem na grupy zawodowe

Dane w informacji dodatkowej w zakresie przeciętnego w roku obrotowym zatrudnienia w podziale na grupy zawodowe przedstawia się w przeliczeniu na pełne etaty.

Mimo, iż ustawa o rachunkowości wymaga przeliczenia zatrudnienia na pełne etaty, to nie precyzuje pojęcia średniorocznego zatrudnienia, ani nie określa sposobu jego ustalania. Dlatego jednostka powinna sposób ten określić we własnym zakresie i zapisać w zasadach (polityce) rachunkowości. W tym celu może skorzystać z innych przepisów regulujących zasady przeliczania średniorocznego zatrudnienia, w tym m.in. z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2009 r. nr 43, poz. 349). W świetle § 1 i 3 tego rozporządzenia, przeciętna planowana w danym roku kalendarzowym liczba zatrudnionych u pracodawcy obejmuje pracowników zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy (po przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy). Przy obliczaniu przeciętnej liczby zatrudnionych w danym roku kalendarzowym dodaje się przeciętne liczby zatrudnionych w poszczególnych miesiącach i otrzymaną sumę dzieli przez 12. Sposób obliczania przeciętnej liczby zatrudnionych stosuje się również w przypadku, gdy pracodawca działał w okresie krótszym niż jeden rok kalendarzowy.

W celu uzupełnienia danych wymaganych w informacji dodatkowej, dotyczących przeciętnego w roku obrotowym zatrudnienia, można także skorzystać z dokumentu: "Zeszyt metodologiczny. Statystyka rynku pracy i wynagrodzeń", wydanego przez Główny Urząd Statystyczny, udostępnionego w formacie PDF na stronie internetowej www.stat.gov.pl/publikacje.

Formę i zakres informacji prezentowanych w tej pozycji dodatkowych informacji i objaśnień określa jednostka we własnym zakresie - w zależności od rodzajów prowadzonej działalności oraz wielkości i struktury zatrudnienia.

Dane o zatrudnieniu można zaprezentować w nocie w formie tabeli.

Nota 51 Przeciętne zatrudnienie w podziale na grupy zawodowe

4) informacje o wynagrodzeniach, łącznie z wynagrodzeniem z zysku, wypłaconych lub należnych osobom wchodzącym w skład organów zarządzających, nadzorujących albo administrujących spółek handlowych (dla każdej grupy osobno) za rok obrotowy oraz wszelkich zobowiązaniach wynikających z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze dla byłych członków tych organów lub zobowiązaniach zaciągniętych w związku z tymi emeryturami, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii organu

Ta część dodatkowych informacji i objaśnień odnosi się do spółek handlowych, w których są organy zarządzające, nadzorujące lub administrujące. Uwzględnia się w niej informacje o wynagrodzeniach członków organów jednostki oraz wszelkich zobowiązaniach wynikających z emerytur i świadczeń o podobnym charakterze dla byłych członków tych organów lub zobowiązaniach zaciągniętych w związku z tymi emeryturami, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdej kategorii organu.

Przypominamy, iż przez członka organu jednostki rozumie się osobę fizyczną, pełniącą funkcję członka zarządu lub innego organu zarządzającego, członka rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego, jak również innego organu administrującego jednostki, powołaną do pełnienia tej funkcji zgodnie z postanowieniami umowy spółki, statutu lub innymi obowiązującymi jednostkę przepisami prawa (por. art. 3 ust. 1 pkt 5a ustawy o rachunkowości).

Warto dodać, iż w świetle art. 300⁵² K.s.h. w prostej spółce akcyjnej (PSA) może być ustanowiony zarząd albo rada dyrektorów. Umowa spółki może przewidywać również ustanowienie rady nadzorczej. W przypadku PSA, w której powołano radę dyrektorów wskazane jest w tej pozycji dodatkowych informacji i objaśnień zamiast zarządu ujawnić ww. informacje dotyczące dyrektorów wchodzących w skład tej rady.

Powyższe informacje można przedstawić w notach w formie tabel.

Nota 52 Wynagrodzenia, łącznie z wynagrodzeniem z zysku, wypłacone lub należne osobom wchodzącym w skład organów jednostki

Nota 53 Zobowiązania wynikające z emerytur i podobnych świadczeń oraz zaciągnięte w związku z tymi emeryturami dla byłych członków organów jednostki

5) informacje o kwotach zaliczek, kredytów, pożyczek i świadczeń o podobnym charakterze udzielonych osobom wchodzącym w skład organów zarządzających, nadzorujących i administrujących jednostki, ze wskazaniem ich głównych warunków, wysokości oprocentowania oraz wszelkich kwot spłaconych, odpisanych lub umorzonych, a także zobowiązań zaciągniętych w ich imieniu tytułem gwarancji i poręczeń wszelkiego rodzaju, ze wskazaniem kwoty ogółem dla każdego z tych organów

Ten punkt dodatkowych informacji i objaśnień dotyczy wszystkich spółek kapitałowych oraz spółek osobowych, w których powołano organ zarządzający, nadzorujący lub administrujący.

Informacje wymagane w tej pozycji można zaprezentować w nocie w formie tabeli.

Nota 54 Zaliczki, kredyty, pożyczki i inne podobne świadczenia udzielone osobom wchodzącym w skład organów jednostki

6) informacje o wynagrodzeniu firmy audytorskiej, wypłaconym lub należnym za rok obrotowy odrębnie za:

a) badanie ustawowe w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy o biegłych rewidentach,

b) inne usługi atestacyjne,

c) usługi doradztwa podatkowego,

d) pozostałe usługi

W tej pozycji dodatkowych informacji i objaśnień wykazuje się wynagrodzenie wypłacone lub należne za usługi świadczone przez firmy audytorskie za rok obrotowy. Naszym zdaniem jednostka może wykazać zarówno wynagrodzenie za badanie sprawozdania finansowego za zamykany rok obrotowy określone w umowie o badanie (tj. wypłacone w formie zaliczki oraz tę część wynagrodzenia należnego, która zostanie wypłacona w roku następnym po zakończeniu badania), jak i wypłacone w zamykanym roku obrotowym wynagrodzenie za badanie sprawozdania za rok poprzedni. Odrębnie wykazuje się wynagrodzenie biegłego rewidenta (podmiotu uprawnionego do badania) za pozostałe usługi - wypłacone biegłemu w trakcie roku lub należne za ten rok. Dane te można przedstawić w nocie formie tabeli.

Nota 55 Wynagrodzenie firmy audytorskiej, wypłacone lub należne za rok obrotowy