Wycena bilansowa aktywów i pasywów wyrażonych w walucie obcej

Wyrażone w walutach obcych składniki aktywów (z wyłączeniem udziałów w jednostkach podporządkowanych wycenianych metodą praw własności) i pasywów nie rzadziej niż na dzień bilansowy wycenia się po obowiązującym w tym dniu średnim kursie ogłoszonym dla danej waluty przez NBP (art. 30 ust. 1 ustawy o rachunkowości). Do aktywów i pasywów wyrażonych w walutach obcych, które trzeba wycenić na dzień bilansowy, należą:

a) nieuregulowane na dzień bilansowy należności i zobowiązania, w tym zaciągnięte i udzielone pożyczki (kredyty),

b) środki pieniężne w kasach walutowych oraz na rachunkach walutowych,

c) aktywa i zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu (np. akcje, udziały).

Natomiast na dzień bilansowy nie przelicza się ponownie na złote:

a) należności od sprzedawcy z tytułu przekazanej mu przedpłaty w walucie obcej otrzymanej na poczet pozyskania składnika rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnej i prawnej, zapasów oraz wykonania usług,

b) zobowiązań wobec odbiorcy z tytułu przedpłat otrzymanych w walucie obcej na poczet pozyskania składnika rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnej i prawnej, zapasów oraz wykonania usług.

Stanowi o tym pkt 6.1 stanowiska Komitetu Standardów Rachunkowości w sprawie rozrachunków z kontrahentami (Dz. Urz. Min. Fin. z 2019 r. poz. 83).

W praktyce zazwyczaj kurs waluty obcej, po którym przeliczane są rozrachunki z kontrahentami w walutach obcych na walutę polską na dzień ujęcia ich w księgach oraz środków pieniężnych w dniu ich wpływu do kasy walutowej lub na rachunek walutowy, jest inny od kursu waluty obcej, po którym odbywa się ich wycena na dzień bilansowy. Na skutek stosowania tych różnych kursów waluty występują różnice kursowe. W księgach różnice kursowe z wyceny bilansowej ujmuje się według zasad określonych w art. 30 ust. 4 ustawy o rachunkowości. Zatem zasadniczo zalicza się je odpowiednio do przychodów lub kosztów finansowych, czyli rozlicza się je wynikowo. Wpływają one na wynik finansowy jednostki i są prezentowane w odpowiedniej pozycji rachunku zysków i strat.

Są jednak różnice kursowe, które rozlicza się bilansowo, nie wpływają one na wynik finansowy, a ich wartość wykazywana jest w bilansie. Do bilansowych różnic kursowych zalicza się m.in. różnice kursowe powstałe przy wycenie zobowiązań dotyczących nabycia lub wytworzenia środków trwałych, środków trwałych w budowie lub wartości niematerialnych i prawnych (np. kredytów inwestycyjnych). Wówczas, do momentu oddania tych składników aktywów do używania, ujemne różnice kursowe odnosi się na zwiększenie ich wartości początkowej, którą może być cena nabycia lub koszt wytworzenia. Z kolei dodatnie różnice kursowe zmniejszają wartość początkową. Tak wynika z art. 28 ust. 8 ustawy o rachunkowości. Natomiast różnice kursowe, które zostaną naliczone już po oddaniu tych składników do używania, odnosi się do kosztów lub przychodów finansowych.

Poza tym różnice kursowe w sytuacjach wskazanych w art. 28 ust. 4 ustawy o rachunkowości jednostka może zaliczyć do kosztu wytworzenia produktów lub ceny nabycia towarów.

Do wyceny aktywów i pasywów na dzień bilansowy 31 grudnia 2022 r. stosuje się kursy walut obcych ogłoszone przez NBP na dzień 30 grudnia 2022 r. (dzień 31 grudnia 2022 r. przypadał w sobotę).

Ustalone na dzień bilansowy różnice kursowe są rozliczane zasadniczo w księgach następnego roku obrotowego. Dlatego różnice kursowe z wyceny bilansowej na dzień 31 grudnia 2022 r. jednostka najprawdopodobniej rozliczy w księgach 2023 r.

W praktyce stosowane są 3 metody rozliczania różnic kursowych z wyceny bilansowej. Decyzja w sprawie wyboru metody należy do kierownika jednostki. Wybraną metodę zapisuje się w polityce rachunkowości i stosuje w sposób ciągły. Różnice kursowe z wyceny bilansowej można rozliczyć poprzez:

1) storno różnic kursowych z wyceny bilansowej pod datą 1 stycznia roku następnego i ewidencjonowanie różnic kursowych faktycznie zrealizowanych w momencie wypływu waluty z kasy lub rachunku bankowego albo w momencie realizacji rozrachunków,

2) storno różnic kursowych pod datą rozchodu waluty lub uregulowania rozrachunku i równoczesne ujęcie w tej dacie różnic kursowych faktycznie zrealizowanych,

3) pozostawienie w księgach skutków wyceny bilansowej; wtedy w momencie rozchodu waluty lub realizacji rozrachunków wprowadza się do ksiąg zrealizowane różnice kursowe ustalone od początku roku do dnia wypływu waluty z kasy bądź rachunku bankowego lub zapłaty rozrachunków.