Zagrożenia dla kontynuowania działalności

Według załącznika nr 1 ustęp 9 dodatkowych informacji i objaśnień brzmi:

9. W przypadku występowania niepewności co do możliwości kontynuowania działalności, opis tych niepewności oraz stwierdzenie, że taka niepewność występuje, oraz wskazanie, czy sprawozdanie finansowe zawiera korekty z tym związane; informacja powinna zawierać również opis podejmowanych bądź planowanych przez jednostkę działań mających na celu eliminację niepewności

W tej pozycji wskazuje się istotę (rodzaj) występujących zagrożeń dla kontynuowania działalności oraz jakie działania już podjęto lub zamierza się podjąć, aby zapobiec zrealizowaniu się zagrożeń lub zniwelować ich ewentualne skutki.

W świetle przepisów o rachunkowości za ocenę zdolności jednostki do kontynuowania działalności oraz związane z tym ujawnienia w sprawozdaniu finansowym jest odpowiedzialny kierownik jednostki. Zagadnienia związane z oceną zasadności założenia kontynuacji działalności wyjaśnia Krajowy Standard Rachunkowości nr 14 "Kontynuacja działalności oraz rachunkowość jednostek przy braku kontynuowania działalności" (KSR nr 14). Według pkt 4.7 i 4.8 tego standardu, dokonując analizy możliwości kontynuowania działalności przez jednostkę kierownik jednostki uwzględnia wszelkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego, a także odpowiednio dokumentuje zasadność przyjętego założenia dotyczącego kontynuacji działalności lub braku takiego uzasadnienia. Na potrzeby przeprowadzania analizy i dokonania oceny kierownik jednostki uwzględnia w szczególności zdarzenia lub okoliczności, które, pojedynczo lub łącznie, mogą wskazywać na znaczącą niepewność co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności. Zdarzenia lub okoliczności mogące ograniczyć lub uniemożliwić kontynuację działalności można podzielić na finansowe, operacyjne i pozostałe.

Powyższa lista nie stanowi zamkniętego katalogu, a wystąpienie w jednostce jednej lub większej liczby przesłanek nie zawsze wskazuje na znaczącą niepewność co do możliwości kontynuacji działalności lub, że wystąpienie znaczącej niepewności powoduje, że sprawozdanie finansowe wymaga sporządzenia przy założeniu braku kontynuowania działalności, gdyż występowanie znaczącej niepewności co do zdolności jednostki do kontynuacji działalności nie jest wystarczającym powodem do odstąpienia od sporządzania sprawozdań finansowych przy założeniu kontynuacji działalności. Wagę takich zdarzeń lub okoliczności mogą łagodzić inne czynniki. Przykładowo, niezdolność jednostki do terminowego regulowania zobowiązań może zostać zrównoważona poprzez plany kierownika jednostki zapewnienia odpowiednich wpływów środków pieniężnych z alternatywnych źródeł, takich jak: sprzedaż aktywów, zmiana terminów spłaty kredytów lub pozyskanie dodatkowego kapitału. Podobnie, utrata głównego dostawcy może być złagodzona dostępnością odpowiedniego alternatywnego źródła dostaw.

Zwracamy uwagę, iż na obecną działalność jednostki oraz jej zdolność do kontynuacji działalności może mieć również wpływ trwająca epidemia COVID-19. Jej wpływ na ocenę zdolności do kontynuowania działalności zależy od sytuacji, w jakiej znajduje się jednostka oraz od stopnia, w jakim jej działalność jest narażona na skutki epidemii. Kwestie założenia kontynuacji działalności w czasie COVID-19, z uwzględnieniem zdarzeń po dniu bilansowym, zostały omówione w rekomendacjach Komitetu Standardów Rachunkowości pt. "Sprawozdanie finansowe w czasie pandemii COVID-19". Mogą one być pomocne przy prowadzeniu ksiąg rachunkowych i sporządzaniu sprawozdań finansowych za 2021 r.

Kierownik jednostki dokonując oceny zdolności do kontynuacji działalności powinien przeanalizować zdarzenia lub warunki, które mogą być rezultatem COVID-19, takie jak:

• utrata dużego rynku, kluczowych klientów, przychodów, niedobory siły roboczej,
• znaczne pogorszenie wartości aktywów wykorzystywanych do generowani przepływów pieniężnych,
• znaczne pogorszenie wartości aktywów obrotowych (zapasy),
• opóźnienie we wprowadzeniu nowych produktów lub usług,
• wahania kursów walut,
• szacunki, na które wpływ ma zwiększona niepewność (np. obliczenia oparte na zmiennych stopach procentowych, takich jak stopy procentowe lub kursy walut),
• zwiększone ryzyko kredytowe kontrahentów,
• wypłacalność jednostki.

Ustalając zdolność jednostki do kontynuowania działalności kierownik powinien uwzględnić wszystkie informacje dostępne na dzień sporządzenia sprawozdania, dotyczące dającej się przewidzieć przyszłości, która powinna obejmować okres nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego. Wstępną ocenę zdolności do kontynuowania działalności wskazane jest posiadać na dzień bilansowy, a na dzień sporządzenia sprawozdania finansowego ponownie ją zweryfikować. Ocena sytuacji jednostki przez jej kierownika może mieścić się w jednej z trzech kategorii:

1) przyjęcie zasady kontynuacji jest słuszne i nie istnieją istotne niepewności w tym zakresie (mogą istnieć niepewności, jednak nie są istotne),

2) przyjęcie zasady kontynuacji jest słuszne, jednak istnieją istotne niepewności w tym zakresie, które należy odpowiednio ujawnić w sprawozdaniu finansowym,

3) przyjęcie zasady kontynuacji jest niesłuszne (gdy jednostka nie będzie kontynuować działalności) i sprawozdanie finansowe należy przygotować według specjalnych zasad.

Należy podkreślić, iż ustęp 9 dodatkowych informacji i objaśnień, w którym wskazuje się na występujące zagrożenia dla kontynuowania działalności jest ściśle związany z pozycją 5 wprowadzenia do sprawozdania finansowego. Jeśli bowiem zdolność jednostki do kontynuowania działalności, pomimo pandemii, nie budzi wątpliwości, to we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego sporządzanym w formie ustrukturyzowanej jednostka wskazuje "tak". Oznacza to, że w dającej się przewidzieć przyszłości obejmującej okres nie krótszy niż rok od dnia bilansowego będzie kontynuowała działalność bez postawienia jej w stan likwidacji lub upadłości. Z kolei, gdy we wprowadzeniu do sprawozdania finansowego jednostka wybierze "nie" - oznacza to, że określone okoliczności spowodowały, że nie będzie kontynuowała działalności. Wiąże się to równocześnie z zastosowaniem art. 29 ustawy o rachunkowości. Przepis ten zobowiązuje do wyceny aktywów po cenach sprzedaży netto możliwych do uzyskania, nie wyższych od cen ich nabycia albo kosztów wytworzenia (pomniejszonych o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także odpisy z tytułu trwałej utraty wartości) oraz do utworzenia rezerwy na przewidywane dodatkowe koszty i straty spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania działalności.

W ustrukturyzowanej postaci wprowadzenia do sprawozdania finansowego nie ma natomiast możliwości wskazania sytuacji opisanej powyżej w pkt 2, tj. przyjęcia przez jednostkę założenia o kontynuowaniu działalności, przy jednoczesnym istnieniu istotnych niepewności. Może to nastąpić w niniejszym punkcie informacji dodatkowej. O tym fakcie można również dodatkowo krótko nadmienić w ostatnim punkcie wprowadzenia do sprawozdania finansowego "Informacja uszczegóławiająca wynikająca z potrzeb lub specyfiki jednostki (opcjonalnie)".