vademecum księgowego, prowadzenie ksiąg rachunkowych, księgi podatkowe
lupa
A A A

Rachunkowość jednostek handlowych - Dodatek nr 11 do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości nr 14 (542) z dnia 20.07.2021

Obrót towarami objętymi ewidencją magazynową

Wycena towarów na dzień ich nabycia oraz rozchodu

Towary to rzeczowe aktywa obrotowe nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym (por. art. 3 ust. 1 pkt 19 ustawy o rachunkowości). Na dzień nabycia lub powstania towarów ujmuje się je w księgach rachunkowych:

1) w rzeczywistych cenach nabycia, zakupu lub po koszcie wytworzenia (w przypadku wyprodukowania towaru we własnym zakresie),

2) w stałych cenach ewidencyjnych, które jednostka ustala samodzielnie i stosuje przez dłuższy czas do wyceny towarów przyjmowanych do magazynu oraz wydawanych z magazynu; towary ewidencjonowane w stałych cenach ewidencyjnych są korygowane za pomocą odchyleń od cen ewidencyjnych do poziomu cen rzeczywistych; za stałe ceny ewidencyjne towarów można przyjąć ceny ewidencyjne na poziomie:

    • ceny zakupu,
    • ceny sprzedaży netto, która zawiera doliczoną do ceny nabycia (zakupu) marżę handlową,
    • ceny sprzedaży brutto, która zawiera wartość towaru w cenach nabycia (zakupu) powiększoną o marżę handlową oraz VAT.

Należy podkreślić, iż wyboru cen stosowanych do ewidencji towarów jednostka dokonuje samodzielnie i opisuje w zasadach (polityce) rachunkowości.

Natomiast do wyceny rozchodu towarów z magazynu powinny być stosowane ceny, według których wyceniono ich przychód do magazynu. W sytuacji gdy towary w jednostce są wycenione według rzeczywistych cen zakupu lub nabycia, ich rozchód z magazynu można wycenić według jednej z metod przedstawionych w poniższej tabeli.

Metoda szczegółowej identyfikacji ceny (kosztu)
Metoda ta polega na śledzeniu fizycznego przepływu towaru. W metodzie tej należy przyporządkować określoną cenę lub koszt wytworzenia do konkretnej pozycji towarów. Ze względu na to, że jest to metoda kosztochłonna i pracochłonna stosowana jest głównie w odniesieniu do zapasów stosunkowo drogich, składających się z niewielkiej ilości pozycji, które dodatkowo nie są wzajemnie wymienialne, np. kamienie szlachetne, elementy mebli antycznych.

Wycena operacji magazynowych według indywidualnych cen nie jest właściwa w przypadku dużej ilości pozycji towarów tego samego rodzaju, tzn. pozycji wzajemnie wymienialnych, ponieważ praktycznie nie jest możliwe wtedy zidentyfikowanie w magazynie fizycznego ruchu tych towarów w połączeniu z ich rzeczywistą ceną.

Metoda FIFO (pierwsze weszło, pierwsze wyszło)
Metoda ta oparta jest na umownym założeniu, że towary wydawane są zgodnie z kolejnością przyjęcia. Dostawy towarów, które najwcześniej przyjęto do magazynu, wydaje się jako pierwsze, natomiast w magazynie pozostają zapasy zakupione jako ostatnie.

Metoda FIFO wykorzystuje ostatnie ceny jako wartość zapasu końcowego, zatem zapasy odzwierciedlają wartość rynkową (wartość najbardziej aktualną) w bilansie przedsiębiorstwa. Założenie co do kolejności wydawania towarów z magazynu przyjmowane jest wyłącznie do celów ewidencji księgowej i nie musi odzwierciedlać fizycznego ruchu towarów w magazynie.

Metoda LIFO (ostatnie weszło, pierwsze wyszło)
Metoda ta oparta jest na założeniu odwrotnym niż metoda FIFO. W metodzie tej najpierw są zużywane materiały nabyte jako ostatnie, zatem zapas na koniec okresu będzie się składał z towarów, które zostały przyjęte najwcześniej. W związku z tym, że metoda LIFO wykorzystuje najstarsze ceny do wyceny zapasu końcowego, wartość towarów w bilansie może się zasadniczo różnić od ich wartości rynkowej. Założenie co do kolejności wydawania towarów z magazynu przyjmowane jest wyłącznie do celów ewidencji księgowej i nie musi odzwierciedlać fizycznego ruchu towarów w magazynie.

Metoda cen przeciętnych (metoda średniej ważonej)
W metodzie tej cenę nabycia (koszt wytworzenia) każdej pozycji oblicza się na podstawie średniej ważonej cen nabycia (kosztów wytworzenia) podobnych pozycji towarów na początku okresu oraz cen nabycia (kosztów wytworzenia) podobnych pozycji materiałów zakupionych bądź wyprodukowanych w ciągu okresu. Przeciętną cenę (koszt) oblicza się według wzoru:

Cena (koszt) przeciętna = Wartość towarów dostępnych do zużycia
Ilość towarów dostępnych do zużycia

Średnią ważoną przedsiębiorstwo może obliczać po każdej kolejnej dostawie lub okresowo, tzn. ustalać średnioważoną cenę jednostkową za dany okres sprawozdawczy, np. miesiąc.

Należy pamiętać, że raz przyjęta w jednostce metoda wyceny powinna być stosowana w kolejnych latach obrotowych, aby nie naruszać zasady ciągłości oraz nie zakłócać porównywalności danych w sprawozdaniach finansowych. Jeśli ma dojść do zmiany metody wyceny, to należy ją dobrze uzasadnić, np. może być spowodowana zmianą warunków rynkowych. Zmiany metod wyceny nie powinny mieć miejsca zbyt często.

Przykład

I. Założenia:

  1. W jednostce handlowej na zapas towarów "A" składają się następujące dostawy:
Data dostawy Cena jednostkowa towaru
(w zł)
Ilość towaru
(w szt.)
Wartość dostawy
(w zł)
04.02.2021 r. 46 240 11.040
13.02.2021 r. 38 120 4.560
26.02.2021 r. 48 200 9.600
Razem 560 25.200
  1. Na początku marca 2021 r. w związku ze sprzedażą wydano z magazynu 430 szt. towaru "X".

II. Wycena rozchodu towaru "X" z magazynu według poszczególnych metod:

  1. Wycena według metody cen przeciętnych:
    Ustalenie ceny przeciętnej jednej sztuki towaru "X": 25.200 zł : 560 szt. = 45 zł/szt. Wycena rozchodu 430 szt. towaru "X": 430 szt. × 45 zł/szt. = 19.350 zł.

Uwaga: Przy zastosowaniu metody cen przeciętnych ustalono, iż wydano z magazynu 430 szt. towaru o wartości: 19.350 zł.

  1. Wycena według metody FIFO:
Data dostawy Przychód Rozchód
Ilość towaru "X" (w szt.) Cena jednostkowa towaru "X" (w zł) Wartość (w zł) Ilość towaru "X" (w szt.) Cena jednostkowa towaru "X" (w zł) Wartość (w zł)
04.02.2021 r. 240 46 11.040 240 46 11.040
13.02.2021 r. 120 38 4.560 120 38 4.560
26.02.2021 r. 200 48 9.600 70 48 3.360
Razem 560 - 25.200 430 - 18.960

Uwaga: Przy zastosowaniu metody FIFO ustalono, iż wydano z magazynu 430 szt. towaru o wartości: 18.960 zł.

  1. Wycena według metody LIFO:
Data dostawy Przychód Rozchód
Ilość towaru "X" (w szt.) Cena jednostkowa towaru "X" (w zł) Wartość (w zł) Ilość towaru "X" (w szt.) Cena jednostkowa towaru "X" (w zł) Wartość (w zł)
04.02.2021 r. 240 46 11.040 110 46 5.060
13.02.2021 r. 120 38 4.560 120 38 4.560
26.02.2021 r. 200 48 9.600 200 48 9.600
Razem 560 - 25.200 430 - 19.220

Uwaga: Przy zastosowaniu metody LIFO ustalono, iż wydano z magazynu 430 szt. towaru o wartości: 19.220 zł.

  1. Wycena w drodze szczególnej identyfikacji cen (kosztów):W przypadku zastosowania tej metody towar jest wyceniony w tej samej cenie, w której został przyjęty na stan. Stosuje się ją wtedy, gdy zapasy są przeznaczone do ściśle określonych przedsięwzięć, gdzie zamówiona partia towaru posiada szczególne cechy (właściwości) wyróżniające ją spośród innych znajdujących się na stanie w magazynie, na przykład towar zamawiany na indywidualne zamówienie klienta od konkretnego dostawcy.
Metody prowadzenia ewidencji szczegółowej zapasów towarów

Metody prowadzenia ewidencji szczegółowej zapasów towarów określone zostały w art. 17 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

Jak wynika z tego przepisu, kierownik jednostki, uwzględniając rodzaj i wartość poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych posiadanych przez jednostkę, podejmuje decyzję o stosowaniu jednej z czterech metod prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla tych grup składników. Do metod tych należą:

1) ewidencja ilościowo-wartościowa, w której dla każdego składnika ujmuje się obroty i stany w jednostkach naturalnych i pieniężnych,

2) ewidencja ilościowa obrotów i stanów, prowadzona dla poszczególnych składników lub ich jednorodnych grup wyłącznie w jednostkach naturalnych; wartość stanu wycenia się przynajmniej na koniec okresu sprawozdawczego, za który następują rozliczenia z budżetem z tytułu podatku dochodowego, dokonane na podstawie danych rzeczywistych,

3) ewidencja wartościowa obrotów i stanów towarów oraz opakowań, prowadzona dla punktów obrotu detalicznego lub miejsc składowania, której przedmiotem zapisów są tylko przychody, rozchody i stany całego zapasu,

4) odpisywanie w koszty wartości materiałów i towarów na dzień ich zakupu lub produktów gotowych w momencie ich wytworzenia, połączone z ustalaniem stanu tych składników aktywów i jego wyceny oraz korekty kosztów o wartość tego stanu, nie później niż na dzień bilansowy.

Wybór metody ewidencji dla różnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych następuje przy uwzględnieniu rodzaju i wartości poszczególnych grup. Warto dodać, że ustawa o rachunkowości dopuszcza stosowanie odmiennego sposobu ewidencji dla różnych grup składników aktywów obrotowych. Oznacza to, że za dopuszczalne należy uznać przyjęcie przez jednostkę zasady ewidencji polegającej na odpisywaniu w koszty wartości materiałów na dzień ich zakupu oraz jednoczesnym prowadzeniu ewidencji ilościowo-wartościowej lub wartościowej np. towarów. Decyzję w sprawie wyboru metody prowadzenia kont ksiąg pomocniczych dla poszczególnych grup rzeczowych składników aktywów obrotowych podejmuje kierownik jednostki i zapisuje w polityce rachunkowości.

Ustalanie odchyleń od cen ewidencyjnych towaru

W celu doprowadzenia wartości rozchodu oraz pozostałego zapasu rzeczowych aktywów obrotowych do rzeczywistych cen zakupu (nabycia) lub kosztów wytworzenia należy rozliczyć odchylenia od cen ewidencyjnych, przypadające na rozchód tych aktywów oraz pozostające jako zapas. Odchylenia te jednostka powinna rozliczać co najmniej na koniec okresu sprawozdawczego, czyli miesiąca, kwartału, czy roku.

Odchylenia od cen ewidencyjnych można rozliczać na dwa sposoby, tzn. na bieżąco w miarę rozchodu rzeczowych aktywów obrotowych (w takim przypadku wielkość odchyleń dotyczącą każdego rozchodu potwierdza się dowodem dokumentującym wydanie z magazynu) lub po zakończeniu okresu sprawozdawczego za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop). Wskaźnik ten oblicza się następująco:

Wop = (O × 100) : (Rk + S + Rw) gdzie:

Wop - wskaźnik odchyleń przeciętnych (w procentach do trzech lub czterech miejsc po przecinku - pozwoli to na dokładniejsze rozliczenie odchyleń),
O - podlegające rozliczeniu odchylenia od cen ewidencyjnych za dany okres sprawozdawczy, łącznie ze stanem tych odchyleń na początek tego okresu,
Rk - wartość zapasów towarów w cenach ewidencyjnych na koniec okresu, którego odchylenia dotyczą,
S - wartość towarów sprzedanych w ciągu danego okresu według cen ewidencyjnych.
Rw - rozchód towarów z tytułu dostaw wewnętrznych.

Odchylenia od cen ewidencyjnych przypadające na rozchód sprzedanych towarów (Os) można obliczyć za pomocą wzoru:

Os = (S × Wop) : 100

Z kolei kwotę odchyleń przypadającą na zapasy towarów (ORk) można obliczyć korzystając ze wzoru:

ORk = (Rk × Wop) : 100

Natomiast odchylenia z tytułu innego rozchodu (ORw) można obliczyć następująco:

ORw = (Rw × Wop) : 100

Wybraną metodę oraz częstotliwość rozliczania odchyleń od cen ewidencyjnych należy stosować przez cały rok obrotowy.

Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów ujmuje się na koncie 34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów". Na koncie tym księgowane są różnice pomiędzy cenami przyjętymi do ewidencji zapasów towarów w placówkach handlowych (hurtowych i detalicznych), w zakładach gastronomicznych, w punktach skupu oraz towarów znajdujących się czasowo poza jednostką, a ich rzeczywistymi cenami zakupu lub nabycia.

Należy pamiętać, że w jednostkach stosujących ewidencję wartościową towarów w cenach sprzedaży brutto wyodrębnia się:

  • odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytuły marży oraz
  • odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT.

Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży to różnica między wartością towarów w cenach sprzedaży netto a wartością w cenach zakupu (nabycia) lub po koszcie wytworzenia (jeśli towary przychodzą z własnej produkcji). Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów w detalu z tytułu marży mogą być rozliczane za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop). Za odchylenia od cen ewidencyjnych towarów w detalu z tytułu VAT przyjmuje się podatek od towarów i usług wliczony w cenę sprzedaży brutto, przyjętą za cenę ewidencyjną towaru, ustalony na poziomie VAT należnego obliczonego według obowiązującej dla danego towaru stawki opodatkowania. Odchylenia z tytułu VAT rozlicza się w momencie sprzedaży towarów - w wysokości VAT należnego zawartego w utargach gotówkowych lub fakturach.

Konto 34-2 jest kontem korygującym do konta 33. Najczęściej wykazuje na dzień bilansowy saldo kredytowe, gdyż ceny ewidencyjne towarów ustalane są w momencie przyjęcia ich na stan jednostki albo na poziomie cen sprzedaży netto, albo cen detalicznych (w obu przypadkach wyższych od cen zakupu lub nabycia towarów). Saldo konta 34-2 nie podlega wykazaniu w bilansie, ale koryguje wartość zapasów towarów wykazywanych w bilansie według ich rzeczywistych cen zakupu nabycia.

Przykład

I. Założenia:

  1. Spółka zajmująca się handlem detalicznym prowadzi ewidencję towarów w stałych cenach ewidencyjnych ustalonych na poziomie cen sprzedaży brutto. Marża handlowa wynosi: 20%.
  2. W bieżącym okresie sprawozdawczym spółka zakupiła towary na kwotę netto: 8.000 szt. × 5 zł/szt. = 40.000 zł (plus VAT: 9.200 zł).
  3. W okresie rozliczeniowym dokonano sprzedaży gotówkowej (raport fiskalny) na kwotę: 12.300 zł (w tym VAT należny: 2.300 zł).
  4. Ewidencję odchyleń od cen ewidencyjnych spółka prowadzi na dwóch odrębnych kontach analitycznych, tj. 34-2/1 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży" i 34-2/2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów z tytułu VAT".

II. Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów na koniec okresu:

  1. Odchylenia z tytułu marży przypadające na sprzedane towary:
    Wop = (8.000 zł × 100) : 59.040 zł = 13,55,
    Os = (12.300 zł × 13,55) : 100 = 1.666,65 zł.
  2. Odchylenia z tytułu VAT przypadające na sprzedane towary rozlicza się w wielkości równej kwocie VAT należnego, zawartego w zainkasowanych utargach gotówkowych, wykazanej w raportach fiskalnych: 2.300 zł.
  3. Odchylenia przypadające na zapas towarów w magazynie:
    ORk marża = 8.000 zł - 1.666,65 zł = 6.333,35 zł,
    ORk VAT = 11.040 zł - 2.300 zł = 8.740 zł.

III. Dekretacja:

Opis operacji Kwota Konto
Wn Ma
1. FZ - faktura zakupu towarów:      
   a) wartość netto 40.000,00 zł 30  
   b) VAT naliczony 9.200,00 zł 22-1  
   c) wartość brutto 49.200,00 zł   21
2. PZ - przyjęcie towarów do magazynu według stałych cen ewidencyjnych: 49.200 zł + (49.200 zł × 20%) =  59.040,00 zł 33 30
3. PK - przeksięgowanie odchyleń od cen ewidencyjnych:      
   a) odchylenia z tytułu marży: 40.000 zł × 20% =  8.000,00 zł 30 34-2/1
   b) odchylenia z tytułu VAT: (40.000 zł + 8.000 zł) × 23% =  11.040,00 zł 30 34-2/2
4. Raport fiskalny - gotówkowa sprzedaż towarów:      
   a) wartość netto 10.000,00 zł   73-0
   b) VAT należny 2.300,00 zł   22-2
   c) wartość brutto 12.300,00 zł 10  
5. WZ - wydanie sprzedanych towarów z magazynu 12.300,00 zł 73-1 33
6. PK - przeksięgowanie odchyleń przypadających na sprzedane towary:      
   a) odchylenia z tytułu marży 1.666,65 zł 34-2/1 73-1
   b) odchylenia z tytułu VAT 2.300,00 zł 34-2/2 73-1

IV. Księgowania:

Ustalenie odchyleń od cen ewidencyjnych towarów na koniec okresu

V. Ustalenie zapasu towarów na koniec okresu:

Zapas towarów na koniec okresu według rzeczywistych cen nabycia wynosi: 46.740 zł - 6.333,35 zł - 8.740 zł = 31.666,65 zł (tj. saldo debetowe konta 33 minus saldo kredytowe konta 34-2/1 minus saldo kredytowe konta 34-2/2).

 Jeśli nie znalazłeś informacji, której szukasz,
wejdź do serwisu
www.PoradnikKsiegowego.pl » 
Więcej w zasobach płatnych

Serwis Głównego Księgowego

Gazeta Podatkowa

Terminarz

listopad 2024
PN WT ŚR CZ PT SO ND
2
3
4
6
8
9
10
11
13
16
17
18
19
22
23
24
26
27
29
sklep.gofin.pl - RABATY, NAGRODY, PROMOCJE
NEWSLETTERY
Fachowe czasopisma - PoznajProdukty.gofin.pl
Zasady rachunkowości w jednostkach i zakładach budżetowych
Rachunkowość finansowa, budżetowa, w przykładach liczbowych ...
Vademecum Podatnika - podstawowe informacje dotyczące podatków
Przydatne linki
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - dopasowania reklam w serwisach społecznościowych,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych oraz do śledzenia użytkowników, kliknięć i konwersji wyświetlanych reklam w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.