Zapasy towarów w jednostce prowadzącej sprzedaż detaliczną

Sprzedaż towarów w obrocie detalicznym jest realizowana w niewielkich ilościach na rzecz podmiotów indywidualnych i dokumentowana z reguły paragonami fiskalnymi. W sprzedaży detalicznej dominuje gotówkowa forma płatności lub zapłata przy użyciu karty płatniczej.

Ewidencja zapasów towarów w jednostce prowadzącej sprzedaż detaliczną może być prowadzona ilościowo-wartościowo lub wartościowo.

W placówkach handlu detalicznego istnieje również możliwość rezygnacji z bieżącej ewidencji zapasów towarów. Kierownik jednostki, stosując art. 17 ust. 2 pkt 4 ustawy o rachunkowości, może ustalić, iż wartość towarów na dzień ich zakupu będzie odpisywana w koszty, a ustalenie stanu tych składników aktywów i jego wycena oraz korekta kosztów o wartość tego stanu będzie dokonywana, nie później niż na dzień bilansowy.

Wyboru odpowiedniej metody dokonuje jednak kierownik jednostki, dając temu wyraz w przyjętych do stosowania zasadach (polityce) rachunkowości.

Punktem wyjścia w procesie ustalania ceny ewidencyjnej opartej na cenie sprzedaży netto lub brutto jest określenie wysokości planowanej lub przewidywanej ceny zakupu lub nabycia. Następnie określa się poziom marży, jaki jednostka zamierza zrealizować na każdej jednostce sprzedanego towaru.

Cenę sprzedaży netto można ustalić rachunkiem "w stu", według następującego wzoru:

Cenę sprzedaży netto można ustalić również rachunkiem "od sta", według wzoru:

Towary w punktach sprzedaży detalicznej, z uwagi na sprzedaż w większości gotówkową za pomocą kasy fiskalnej oraz dużą różnorodność towaru w ofercie, z reguły ewidencjonuje się w cenach sprzedaży brutto. W takich jednostkach powstają dwa rodzaje odchyleń, tzn.:

1) odchylenia od cen ewidencyjnych z tytułu marży - za które uważa się różnicę między wartością towarów w cenach sprzedaży netto a wartością w cenach zakupu lub nabycia,

2) odchylenia od cen ewidencyjnych z tytułu VAT należnego - za które przyjmuje się podatek od towarów i usług wliczony w cenę sprzedaży brutto, przyjętą za cenę ewidencyjną towaru, ustalony na poziomie VAT należnego obliczonego według obowiązującej dla danego towaru stawki opodatkowania.

W przypadku stosowania stałych cen ewidencyjnych na poziomie cen sprzedaży brutto wskazane jest prowadzenie dwóch kont analitycznych w ramach konta 34-2 - osobno dotyczących odchyleń od cen ewidencyjnych z tytułu marży oraz odchyleń od cen ewidencyjnych z tytułu VAT należnego.

W celu ustalenia ceny ewidencyjnej na poziomie ceny sprzedaży brutto należy powiększyć cenę sprzedaży netto o właściwą dla danego towaru stawkę VAT.

Cenę sprzedaży brutto można ustalić według następującego wzoru:

W przypadku stosowania stałych cen ewidencyjnych wartość rozchodu towarów wycenia się po tych cenach, a następnie koryguje się o odchylenia przypadające na sprzedane towary.

Przypominamy, iż odchylenia od stałych cen ewidencyjnych jednostka powinna rozliczać co najmniej na koniec okresu sprawozdawczego, czyli miesiąca, kwartału, roku. W świetle bowiem art. 3 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości, okresem sprawozdawczym jest okres, za który jednostka sporządza sprawozdanie finansowe w trybie przewidzianym ustawą lub inne sprawozdania sporządzane na podstawie ksiąg rachunkowych.

Odchylenia od stałych cen ewidencyjnych towarów z tytułu marży można rozliczać na dwa sposoby, tzn. na bieżąco w miarę ich rozchodu lub po zakończeniu okresu sprawozdawczego za pomocą wskaźnika odchyleń przeciętnych (Wop).

Natomiast odchylenia od cen ewidencyjnych towarów w detalu z tytułu VAT, rozlicza się w momencie sprzedaży towarów - w wysokości VAT należnego zawartego w utargach gotówkowych lub fakturach, zarachowanego na uznanie urzędu skarbowego.

Przykład

I. Założenia:

1. Jednostka handlu detalicznego prowadzi ewidencję towarów w stałych cenach ustalonych na poziomie cen sprzedaży brutto, z marżą handlową skalkulowaną na poziomie 30%.
2. W bieżącym okresie sprawozdawczym zakupiono towary na kwotę netto: 100 szt. × 180 zł/szt. = 18.000,00 zł (plus VAT 23%: 4.140,00 zł).
3. Według raportu z kasy fiskalnej dokonano sprzedaży gotówkowej 55 szt. tych towarów na kwotę: 17.395,40 zł (w tym VAT należny: 3.252,80 zł).

II. Ustalenie jednostkowej ceny sprzedaży brutto (metoda "w stu"):

2. Odchylenia z tytułu zarezerwowanej marży:

257,14 zł/szt. × 30% = 77,14 zł/szt.; 100 szt. × 77,14 zł/szt. = 7.714,00 zł.

3. Cena ewidencyjna na poziomie ceny sprzedaży brutto:

257,14 zł/szt. × 1,23 = 316,28 zł/szt.

4. Odchylenia z tytułu zarezerwowanego VAT:

316,28 zł/szt. × 23/123 = 59,14 zł/szt.; 100 szt. × 59,14 zł/szt. = 5.914,00 zł.

III. Rozliczenie odchyleń z tytułu marży przypadających na towary sprzedane:

1. Wartość zapasu w cenach ewidencyjnych ustalona na koniec okresu:

Rk = (100 szt. × 316,28 zł/szt.) - (55 szt. × 316,28 zł/szt.) = 14.232,60 zł.

2. Wskaźnik odchyleń przeciętnych:

Wop = (7.714,00 zł × 100) : (14.232,60 zł + 17.395,40 zł) = 24,38978.

3. Odchylenia przypadające na sprzedane towary:

Os = (17.395,40 zł × 24,38978) : 100 = 4.242,70 zł.

4. Odchylenia przypadające na zapas towarów:

ORk = (14.232,60 zł × 24,38978) : 100 = 3.471,30 zł.

IV. Dekretacja:

V. Księgowania: