Wyodrębnienie przychodów i kosztów działalności pożytku publicznego w księgach rachunkowych

Pojęciem działalności pożytku publicznego posługuje się ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. W świetle przepisów tej ustawy, działalność pożytku publicznego - co do zasady - nie jest działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, i może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna. Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (w tym tzw. organizacje kościelne i stowarzyszenia jst), w sferze zadań publicznych, za które nie pobierają wynagrodzenia. Natomiast odpłatną działalnością jest:

1) działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 ww. ustawy (w tym tzw. organizacje kościelne i stowarzyszenia jst) w sferze zadań publicznych, za które pobierają one wynagrodzenie,

2) sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie usług w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, lub integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym oraz ustawie o spółdzielniach socjalnych,

3) sprzedaż przedmiotów darowizny.

Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego.

Działalność odpłatna pożytku publicznego stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli:

1) wynagrodzenie jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub

2) przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy - za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni.

Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności.

Prowadzenie przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2-4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (w tym stowarzyszenia jst):

1) nieodpłatnej działalności pożytku publicznego,

2) odpłatnej działalności pożytku publicznego lub

3) działalności gospodarczej

- wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności, z zastrzeżeniem przepisów o rachunkowości.

W księgach rachunkowych konieczne jest takie prowadzenie kont przychodów i kosztów (ewidencja syntetyczna lub ewidencja analityczna), aby było możliwe wydzielenie ww. przychodów, kosztów i wyników każdej z rodzajów prowadzonej działalności. Takie wyodrębnienie i określenie kont jest również niezbędne w celu prawidłowej prezentacji przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat sporządzanym według załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości. Każda organizacja powinna w zasadach (polityce) rachunkowości określić dla ww. rodzajów działalności m.in. konta księgi głównej, przyjęte zasady klasyfikacji zdarzeń, zasady prowadzenia kont ksiąg pomocniczych oraz ich powiązania z kontami księgi głównej.

W zależności od potrzeb jednostki do ww. kont może być prowadzona bardziej rozbudowana analityka.

Pozostałe elementy przychodów i kosztów w rachunku zysków i strat obejmują:

1) koszty ogólnego zarządu (dotyczące kosztów zarządzania jednostką jako całością) - konto 55,

2) pozostałe przychody i koszty operacyjne (określone w art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości) - odpowiednio konta 76-0 i 76-1,

3) przychody i koszty finansowe (o których mowa w art. 42 ust. 3 ww. ustawy) - odpowiednio konta 75-0 i 75-1,

4) podatek dochodowy - konto 87.

W rachunku zysków i strat dana organizacja będzie prezentować wyniki cząstkowe, a mianowicie:

1) zysk (stratę) z działalności statutowej - pozycja C,

2) zysk (stratę) z działalności gospodarczej - pozycja F,

3) zysk (stratę) z działalności operacyjnej - pozycja H,

4) zysk (stratę) brutto - pozycja M,

5) zysk (stratę) netto - pozycja O.

Co istotne, organizacje prowadzące działalność pożytku publicznego przy sporządzaniu sprawozdań finansowych mogą korzystać z uproszczeń przewidzianych w art. 50 ustawy o rachunkowości. W świetle tego przepisu, informacje zawarte w sprawozdaniu finansowym mogą być wykazywane ze szczegółowością większą niż określona w załączniku nr 6 do ustawy o rachunkowości, w zależności od potrzeb danej organizacji. Regulacja ta przewiduje również, że pewne pozycje sprawozdania finansowego mogą być pomijane, jeżeli nie wystąpiły one zarówno w roku obrotowym, jak i w roku poprzedzającym rok obrotowy (przykładowo pozycje przychodów i kosztów dotyczących działalności gospodarczej w organizacjach nieprowadzących działalności gospodarczej).

Zwracamy uwagę, iż wzór bilansu i rachunku zysków i strat dostosowany do wymogów załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości jest dostępny w serwisie www.druki.gofin.pl. Z kolei wprowadzenie do sprawozdania finansowego oraz informacja dodatkowa sporządzane według załącznika nr 6 powinny zawierać przedstawione poniżej elementy.