Informacje wstępne o rodzajach ewidencji i sprawozdawczości finansowej organizacji prowadzących działalność pożytku publicznego

Ustawa z dnia 15 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2017 r. poz. 61) wprowadziła nowy zakres informacyjny sprawozdania finansowego określony w załączniku nr 6 dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2016 r. poz. 1817 ze zm.), z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy. Zaliczane są do nich:

1) prowadzące działalność pożytku publicznego organizacje pozarządowe, którymi są osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia:

a) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi,

b) niedziałające w celu osiągnięcia zysku,

2) prowadzące działalność pożytku publicznego:

a) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego (dalej zwane organizacjami kościelnymi),

b) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (dalej zwane stowarzyszeniami jst).

Jednostki te będą sporządzały sprawozdanie finansowe według załącznika nr 6 do ustawy o rachunkowości na podstawie prawidłowo prowadzonych ksiąg rachunkowych, tj. zgodnie z ww. ustawą.

Począwszy od 2017 r. powyższe jednostki będą sporządzały sprawozdania finansowe zgodnie z załącznikiem nr 6 do ustawy o rachunkowości, bez względu na to czy prowadzą działalność gospodarczą, czy też jej nie prowadzą. Nie mogą jednak one - w świetle aktualnych przepisów - przyjąć statusu jednostki mikro, czy też jednostki małej (por. art. 3 ust. 1e pkt 8 ustawy o rachunkowości). Oznacza to, że nie mogą sporządzać sprawozdania finansowego według załącznika nr 4 (przewidzianego dla jednostek mikro) czy załącznika nr 5 (przewidzianego dla jednostek małych). Mogą natomiast sporządzać sprawozdanie finansowe (bilans, rachunek zysków i strat oraz informację dodatkową) w pełnym zakresie, tj. według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości (por. art. 46 ust. 6, art. 47 ust. 5 oraz art. 48 ust. 6 ww. ustawy). Decyzję w tej sprawie podejmuje kierownik jednostki.

Dodatkowo wskazujemy, że w myśl art. 2 ust. 5 ustawy o rachunkowości, jednostki o których mowa w art. 10a ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tj. organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego) mogą prowadzić zamiast ksiąg rachunkowych uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, według zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Finansów z 18 grudnia 2015 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. poz. 2178 ze zm.). Ewidencja ta jest zbliżona charakterem do podatkowej księgi przychodów i rozchodów i nie wymaga sporządzania sprawozdania finansowego. Jednostki te mogą korzystać z powyższego uproszczenia (prowadzić ewidencję przychodów i kosztów), jeżeli:

1) działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,

2) nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej,

3) nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego,

4) osiągają przychody wyłącznie z:

a) działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej,

b) działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług,

c) tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych,

d) tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach rozliczeniowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach,

5) w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa w ww. pkt 4, w wysokości nie przekraczającej 100.000 zł (ten limit przychodów nie ma zastosowania do roku, w którym jednostka rozpoczęła działalność).

Decyzję w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez daną organizację musi podjąć jej organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości (art. 3 ust. 1 pkt 7 ustawy o rachunkowości).

Reasumując: Najmniejsze organizacje pozarządowe i stowarzyszenia jst, spełniające ww. kryteria, mogą podjąć decyzję o prowadzeniu ewidencji podatkowej przychodów i kosztów. W związku z tym mogą nie prowadzić ksiąg rachunkowych i nie sporządzać sprawozdania finansowego. Podjęcie takiej decyzji wiąże się z obowiązkiem zawiadomienia o wyborze prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym w terminie:

1) do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym jednostka rozpoczyna prowadzenie tej ewidencji,

2) 30 dni od dnia rozpoczęcia prowadzenia tej ewidencji (w przypadku jednostek rozpoczynających działalność).