Dokonanie zmiany zasad wyceny towarów

Jesteśmy firmą handlową. Ewidencję towarów prowadziliśmy dotychczas w cenach zakupu. Ze względu na to, że koszty transportu są dla nas istotne, chcemy je rozliczać w czasie proporcjonalnie na zapas. Czy taką zmianę należy uznać za zmianę zasad rachunkowości?

Jednostka może zmienić zasady wyceny towarów z cen zakupu na ceny nabycia ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji. Powyższą zmianę należy uznać za zmianę zasad (polityki) rachunkowości w jednostce.

Na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości ewidencję zapasów towarów można prowadzić według:

1) ceny zakupu, którą jest kwota należna sprzedawcy bez podlegającego odliczeniu podatku od towarów i usług, wykazanego na fakturze dokumentującej dany zakup; należy jednak pamiętać, iż towary można wyceniać w cenie zakupu tylko wtedy, gdy nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki; stosując wycenę towarów w cenach zakupu, koszty zakupu - w tym m.in. koszty transportu, załadunku, wyładunku, ubezpieczenia towaru w drodze - odpisuje się bezpośrednio w koszty działalności operacyjnej,

2) ceny nabycia, przez którą rozumie się cenę zakupu składnika aktywów, powiększoną o koszty bezpośrednio związane z zakupem, a pomniejszoną o rabaty, opusty i inne podobne zmniejszenia; wycena towarów w cenach nabycia oznacza, że koszty transportu zwiększają wartość towarów wykazywaną w księgach rachunkowych oraz sprawozdaniu finansowym; ewidencja taka jest prowadzona, gdy wysokość kosztów transportu stanowi znaczną wartość i ze względu na istotny wpływ tych kosztów na wyniki uzyskiwane ze sprzedaży nie powinny być odpisywane w koszty z chwilą ich poniesienia,

3) kosztu wytworzenia - w przypadku gdy jednostka we własnym zakresie wytwarza towary i przekazuje je do własnego sklepu,

4) stałych cen ewidencyjnych, które jednostka ustala samodzielnie; przyjmowanie do ewidencji towarów stałych cen ewidencyjnych prowadzi do tego, że wartość zaewidencjonowanych towarów różni się od ich wartości w cenach rzeczywistych; różnice pomiędzy stałymi cenami ewidencyjnymi a rzeczywistymi cenami ich nabycia (zakupu) albo kosztami wytworzenia stanowią odchylenia od cen ewidencyjnych towarów; powstałe odchylenia od cen ewidencyjnych towarów ujmuje się na osobnym koncie 34-2 "Odchylenia od cen ewidencyjnych towarów", które stanowi konto korygujące do konta 33 "Towary".

Wyboru cen stosowanych do ewidencji towarów jednostka dokonuje samodzielnie, opisując je w zasadach (polityce) rachunkowości. Należy przy tym pamiętać, iż - w myśl art. 5 ust. 1 ustawy o rachunkowości - przyjęte zasady rachunkowości powinny być stosowane w sposób ciągły, co oznacza, że w kolejnych latach obrotowych należy dokonywać w jednakowy sposób grupowania operacji gospodarczych na kontach, wyceny aktywów i pasywów, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań finansowych, tak, aby za kolejne lata informacje z nich wynikające były porównywalne. Przepisy art. 8 ust. 2 ustawy o rachunkowości przewidują jednak możliwość zmiany dotychczas stosowanych rozwiązań na inne przewidziane ustawą, ze skutkiem od pierwszego dnia roku obrotowego, bez względu na datę podjęcia decyzji. Takich zmian dokonuje się w celu rzetelnego i jasnego przedstawienia sytuacji jednostki.

Opisaną w pytaniu zmianę zasad wyceny towarów należy uznać za zmianę zasad (polityki) rachunkowości w jednostce, a to oznacza, że zmiany tej nie można dokonać w trakcie roku obrotowego. Nową metodę wyceny jednostka powinna zastosować od pierwszego dnia roku obrotowego. Zależnie od decyzji kierownika jednostki będzie to pierwszy dzień bieżącego lub następnego roku obrotowego.

Co istotne, w przypadku zmiany zasad rachunkowości jednostka jest zobowiązana do określenia w informacji dodatkowej wpływu tych zmian na sprawozdanie finansowe za rok obrotowy, w którym zmiany te nastąpiły, podać przyczyny tych zmian, określić liczbowo ich wpływ na wynik finansowy oraz zapewnić porównywalność danych sprawozdania finansowego dotyczących roku poprzedzającego rok obrotowy, w którym dokonano zmian (dane porównawcze). Jest ona ponadto zobowiązana do ujęcia w księgach rachunkowych skutków zmian przyjętych zasad (polityki) rachunkowości, które odnosi się na kapitał (fundusz) własny i wykazuje jako zysk (stratę) z lat ubiegłych.

W wyniku zmiany wyceny towarów z ceny zakupu na cenę nabycia nastąpi z pewnością podwyższenie wartości towarów wykazanych w księgach rachunkowych i w bilansie (sporządzonym na koniec poprzedniego okresu) o wartość kosztów zakupu przypadających na pozostający w magazynie zapas. Stąd też skutki tej zmiany wskazane jest zaksięgować zapisem:

- Wn konto 33 "Towary" lub 64-0 "Czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów" - w zależności od tego czy koszty zakupu będą przez jednostkę wliczane bezpośrednio w cenę nabycia towarów, czy też będą rozliczane w czasie,

- Ma konto 82 "Rozliczenie wyniku finansowego" (w analityce: Skutki błędów z lat ubiegłych).

Szczegółowe zasady ujmowania w księgach i sprawozdaniu finansowym skutków zmian zasad (polityki) rachunkowości zawiera Krajowy Standard Rachunkowości nr 7 "Zmiany zasad (polityki) rachunkowości, wartości szacunkowych, poprawianie błędów, zdarzenia następujące po dniu bilansowym - ujęcie i prezentacja".